Het onderwerp dat we deze week aansnijden hebben we in een eerdere uiting ook al behandeld, maar is nu toch weer volop in het nieuws. En terecht overigens. Zo blijkt dat de gemiddelde thuiswerker nog altijd in de gaten wordt gehouden door zijn werkgever via software. Maar, mag dit eigenlijk en zo ja, waar moet de werkgever zich dan aan houden? Wij hebben het even voor u uitgezocht!
“En waarschijnlijk ligt het echte getal nog veel hoger omdat niet iedereen zijn bedrijfssoftware goed kent”
Uit een rondvraag van het CNV blijkt dat maar liefst 13% van alle thuiswerkers via bedrijfssoftware worden gecontroleerd. Een ethische kwestie pur sang als u het ons vraagt. Wanneer een medewerker aanwezig is op de bedrijfsvloer wordt deze namelijk ook in de gaten gehouden door leidinggevenden en collega’s. Op het moment dat deze zelfde persoon thuis aan het werk is, is het dus logisch dat er nog steeds wordt gemonitord. Het werk en de bijbehorende verantwoordelijkheid is immers niet veranderd, enkel de locatie.
Sinds de start van de Coronacrisis werkt nagenoeg heel Nederland thuis. Dit betekent dat werkgevers de controle over hun personeel verliezen en veel werkgevers hebben het daar maar moeilijk mee. Daarom opteren zij voor monitoringsoftware om zo hun personeel te kunnen controleren. Mag dit zomaar? Zeker niet. Het is echter niet bij wet verboden maar de werkgever moet wel aan een aantal regels voldoen.
1. Vooraf informeren
Het lijntje tussen monitoren en bespioneren is dun. Op het moment dat u als werkgever niet van te voren aangeeft dat de werknemers worden gecontroleerd dan bevindt u zich aan de verkeerde kant van deze balans. De werkgever dient dus de werknemer te informeren dat hij of zij wordt gecontroleerd, op welke wijze dit wordt gedaan en welk gedrag niet is toegestaan.
2. Een legitiem doel
Dit is wat ze in het recht een ‘casuïstisch‘ geval noemen. Geen zorgen, ik heb het ook moeten Googlen. Wat hiermee bedoeld wordt is dat de legitimiteit van een doel nogal lastig is om te bepalen, zo zijn er in de jurisprudentie tal van voorbeelden terug te vinden. De werkgever zal al snel vinden dat zijn doel zwaarder weegt dan bijvoorbeeld de privacy van de werknemer. U zult begrijpen dat dit op termijn, mogelijk zelfs met terugwerkende kracht, flink wat discussie kan opleveren.
3. De (manier van) controle moet noodzakelijk zijn
Kan het doel ook op andere, minder ingrijpende, wijze worden nagestreefd? Dan dient die methode gebruikt te worden. De manier zoals de controle wordt uitgevoerd moet dus echt noodzakelijk zijn. Ter illustratie: het monitoren van medewerkers via een camera om zo te bepalen welke kleur de muur heeft is niet noodzakelijk.
4. Privé is en blijft privé
Ondanks dat je nu mogelijk in iemand zijn woonkamer kan meekijken, blijft privé gewoon privé. Als werkgever ben je dus verplicht om rekening te houden met vertrouwelijke communicatie van een werknemer. Zo mag je als werkgever dus geen e-mails inzien die duidelijk als privé kunnen worden aangemerkt.
5. Toestemming van de OR
Heeft u te maken met een OR (Ondernemingsraad) binnen uw organisatie? Dan dient u hier ook nog toestemming te verkrijgen. Dit gebeurt op grond van de Wet op de Ondernemingsraden. Hierbij moet er expliciet toestemming worden gegeven voor het inzetten van een monitoringsysteem.
Dat dit ‘monitoren op afstand’ niet nieuw is zal u niet verbazen. Maar wist u dat het vroegste geval van personeelsmonitoren al uit 1988 dateert? Zo had het West-Duitse uitgeefconcern Springer apparatuur in typemachines (!) laten bouwen die het aantal aanslagen bijhield. Wat bleek? Het aantal aanslagen per minuut daalde op het moment dat een vrouw zwanger raakte. Medewerkers hadden echter geen flauw benul van het feit dat ze überhaupt in de gaten werden gehouden. Het bedrijf liep dan ook tegen de lamp toen leidinggevende zijn werknemer feliciteerde met haar zwangerschap. Zij had hier echter nog geen woord over gerept.
Marian de Joode, innovatiemanager bij adviesbureau LTP Business Psychologen stelt dat deze manier van sturen op resultaten niet meer van deze tijd is. Van managers wordt nu juist meer een ondersteunende en coachende rol gevraagd. Dit is echter in de praktijk niet wat er gebeurt, steeds meer managers zijn naarstig op zoek naar manieren om (gevoelsmatig) de controle te behouden.
Dat zoveel managers deze manier van controle aangrijpen valt volgens de Joode onder de noemer ‘paniekvoetbal’. Omdat het allemaal zo snel en plotseling gebeurt grijpen managers naar tastbare methodes van controle. Maar zoals altijd is ook nu paniekvoetbal niet de oplossing. Thuiswerken zou moeten gebeuren op basis van wederzijds vertrouwen. Wanneer je via apps en dergelijke je medewerkers gaat monitoren is dat ook meteen een duidelijk signaal naar diezelfde medewerker dat er weinig vertrouwen is.
En laat vertrouwen nou net datgene zijn dat echt essentieel is voor een goed functionerende werkvloer. Zo is gebleken dat een gebrek aan vertrouwen onder andere kan leiden tot een sterk verloop, een vervelende sfeer en een lage motivatie om met nieuwe ideeën te komen. Toch is het opvallend te noemen dat nu met corona die controlesoftware haast niet aan te slepen is. Voor corona werkt namelijk 39% van alle werkende structureel of incidenteel thuis. Sinds Corona is daar 11% bijgekomen. Dat er dan toch zoveel meer wordt ingezet op controlesoftware heeft dan mogelijk te maken dat bepaalde branches waar thuiswerken voorheen nooit een optie was, nu zich ook moeten aanpassen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de callcenterbranche.
Samenvattend kunnen we dus stellen dat het monitoren van medewerkers in Nederland (nog) niet onder de noemer normaal valt zoals dat wel in Amerika het geval is. Willen we dat dit normaal wordt? Nee eigenlijk niet. Onze manier van werken die op basis van vertrouwen over de jaren ontzettend sterk is geworden zal hiermee een flink beschadiging oplopen. Bent u werkzaam bij een organisatie waar er wel en masse wordt gecontroleerd maar u hier niet over bent ingelicht of de noodzaak hiervan voor u volledig onduidelijk is? Klop dan eens aan bij het CNV of de vakbond waar u bij bent aangesloten.
Automated page speed optimizations for fast site performance